waardenonderzoek

Waardenonderzoek is een systematische studie van waarden bij individuen, groepen of samenlevingen, met aandacht voor hoe waarden ontstaan, hoe ze gedrag sturen en hoe ze op verschillende manieren gemeten kunnen worden. Het veld omvat zowel theoretische als praktische vragen en wordt toegepast in onderwijssystemen, beleidsonderzoek, bedrijfsleven en sociale wetenschappen.

Methoden binnen waardenonderzoek zijn onder meer kwantitatieve enquêtes, kwalitatieve interviews en focusgroepen, evenals inhoudsanalyse en verschillende waardemetingstechnieken zoals waarde-inventarissen. In de academische literatuur wordt vaak verwezen naar modellen zoals de theorie van de basiswaarden van Shalom Schwartz, die onderscheid maakt tussen terminale en instrumentele waarden en tussen verschillende waardedimensies.

Onderdelen van het onderzoeksveld omvatten morele waarden, sociale waarden, culturele waarden en organisatiewaarden. Waardenonderzoek probeert te verklaren hoe deze waarden samenhangen met normen, attitudes, besluitvorming en interacties binnen groepen en instituties. Het kan ook dienen als instrument om waardenafstemming te stimuleren, bijvoorbeeld bij organisatieverandering, beleidsontwikkeling of educatieve programma’s.

Toepassingen variëren van het begeleiden van strategische planning en organisatiecultuur tot het evalueren van publieke programma’s en interetnische of intergenerationele relaties. Uitdagingen bestaan uit de complexiteit van waarden die vaak subjectief en contextafhankelijk zijn, biases in zelfrapportage, en de veranderlijkheid van waarden over tijd en tussen culturen.

Zie ook waarden, waardeninventarisatie, Schwartz waarde theorie en waarde-analysemethoden.