voortplantingsstelsel

Het voortplantingsstelsel is het fysiologische systeem dat bij mens en dier verantwoordelijk is voor de productie van gameten en de voortplanting van het soort. Het omvat de organen en klieren die betrokken zijn bij de ontwikkeling, rijping, het transport en de bevruchting van gameten, alsook de zwangerschap en geboorte bij zoogdieren. Het stelsel bestaat uit een mannelijk en een vrouwelijk deel, die elkaar aanvullen in seksuele voortplanting.

Mannelijk voortplantingsstelsel: de testikels produceren zaadcellen en testosteron. Zaadcellen worden getransporteerd via de bijballen, de zaadleiders en de prostaat, met de zaadblaasjes die vloeistoffen leveren die het sperma vormen. Externe genitalia spelen een rol bij seksuele functies en transport van sperma. Spermatogenese vindt plaats in het testikelweefsel.

Vrouwelijk voortplantingsstelsel: de eierstokken produceren eicellen en de hormonen oestrogeen en progesteron. De eicellen worden via de eileiders naar de baarmoeder geleid, waar bevruchting kan plaatsvinden en implantatie kan gebeuren. De baarmoeder dient als plek voor embryonale ontwikkeling; de vagina fungeert als geboorteweg en seksueel kanaal. De hormonale cyclus reguleert de rijping van eicellen en de voorbereiding van de baarmoederwand.

Regulatie en ontwikkeling: de hypothalamus-hypofyse-gonaden-as reguleert de productie van gonadotropines en gonadale hormonen via GnRH, FSH en LH. Hormonen zoals oestrogeen, progesteron en testosteron sturen ontwikkeling, de menstruatiecyclus, secundaire geslachtskenmerken en reproductieve functies.

Levensloop en kliniek: bevruchting vindt meestal plaats in de eileiders; zwangerschap en geboorte volgen daarna. Aandoeningen zoals onvruchtbaarheid, endometriose en stoornissen van de ovaria of testikels kunnen het stelsel beïnvloeden en behandeling vereisen.