vonkoverslag

Vonkoverslag is een elektrische ontlading die optreedt wanneer het spanningsverschil tussen twee geleiders of tussen een geleider en een geleide omgeving de dielektrische sterkte van het omringende medium overtreedt. Het kan plaatsvinden door lucht, gas, of op oppervlakken van isolatoren, en komt vaak voor bij hoge spanningen, bij scheidenContacten in schakelaars of andere apparatuur waar isolatie onder spanning komt te staan. In het Nederlands wordt het ook wel arcing of sparkover genoemd.

De onderliggende mechanismen draaien om ionisatie van het medium: een zogenoemde plasmakanale wordt gevormd waardoor een geleidende paden ontstaat tussen de twee elektrodepunten. Dit leidt tot een korte, hevige stroom met hoog vermogen en lokale verhitting. Een vonkproduceert licht, geluid en UV-straling, en het arc-bedrijf kan een aanzienlijke hoeveelheid warmte genereren, waardoor isolatiemateriaal kan beschadigen of doorslagwerk beschadigd raken.

Vonkoverslag kan op verschillende manieren voorkomen. Het kan gebeuren als er een luchtspouw of elektrische scheiding te groot is voor de toegepaste spanning (luchtvonkoverslag), als er contaminatie of vochtigheid langs een isolatorenoppervlak een oppervlaktespoor naar een andere geleider maakt (surface flashover), of in vacuümomgevingen als een vacuümarc zich vormt. Het optreden ervan kan leiden tot beschadiging van isolatie, inschakelingsagerost of brandgevaar, en kan storingen veroorzaken in elektrische systemen.

Preventie richt zich op het vergroten van de afstand (creepage en clearance), adequate isolatie en materiaalkeuze, droog en schoon houden van oppervlakken, en het toepassen van beschermende maatregelen zoals omhullingen, vonkinkomens en overspanningsbeveiliging. Regelgeving en normen geven richtlijnen voor ontwerp, onderhoud en testmethoden om vonkoverslag te voorkomen of te beheersen.