overspanningsbeveiliging

Overspanningsbeveiliging omvat maatregelen en apparaten die transiente (kortdurende) overspanningen in een elektrische installatie beperken en afleiden. Doel is om schade aan apparatuur, verbranding van bekabeling en onveilige situaties te voorkomen, en storingen en uitval te beperken. Overschrijdende spanningen kunnen ontstaan door blikseminslag, netwisselingen, schakelacties in het netwerk of elektrische storingen elders in het systeem.

De belangrijkste component is het surge protective device (SPD). SPDs begrenzen de spanning die uiteindelijk op de te beschermende circuits terechtkomt door energie af te voeren naar aarde of naar de bron. Veelgebruikte technologieën zijn metal-oxide varistors (MOVs), gasontladingsbuizen (GDTs), stored spark gaps en transient voltage suppression diodes. SPDs worden vaak ingedeeld naar plaats in de installatie: Type 1 SPDs bij de hoofdverdeler of netaansluiting om grote bliksemschade af te leiden, Type 2 SPDs in verdeelpanelen voor medio-situaties en Type 3 SPDs op belastingpunten voor extra bescherming bij gevoelige apparatuur.

Installatie en selectie hangen af van de nominale bedrijfs-spanning, de gewenste beschermingsniveau (Up), en de coördinatie met overige beveiliging en aardingssystemen. Internationale normen zoals IEC 62305 (bliksembescherming) en EN 61643-reeksen geven eisen aan uitvoering, testmethoden en prestaties van SPDs. In residentiële en commerciële omgevingen worden vaak combinatie-systemen toegepast, waaronder bescherming aan de hoofdverdeler en aanvullende punten van gebruik.

Onderhoud en gebruik: SPDs slijten bij inslagen en moeten na significante gebeurtenissen of periodiek worden gecontroleerd en mogelijk worden vervangen. Ze beperken geen uitslag van alle overspanningen, maar verkleinen wel de kans op schade en storingen door snelle afleiding en begrenzing van pieken. Een goed ontworpen overspanningsbeveiligingssysteem vereist juiste installatie, aardingskwaliteit en regelmatige evaluatie.