voegwoordelijk

Voegwoordelijk is een adjectief uit de Nederlandse grammatica dat betrekking heeft op voegwoorden of op zinsdelen die door een voegwoord met de rest van de zin verbonden zijn. Het woord wordt gebruikt in taalkundige beschrijvingen om aan te geven dat een clause of zinsdeel zijn functie ontleent aan een voegwoord.

In de praktijk verwijst voegwoordelijk vooral naar bijwoorden bij zinsdelen die via een voegwoord aan de hoofdzin worden gekoppeld. Veelvoorkomende toepassingen zijn onder meer bijzinnen die een relatie uitdrukken zoals oorzaak, tijd, voorwaarde of reden. Voorbeelden zijn: “Omdat hij ziek is, blijft hij thuis” (de bijwoordelijke bijzin wordt ingevoerd door het voegwoord omdat) en “Zij ging naar huis terwijl hij werkte” (ook hier een voegwoordelijke bijzin). In zulke gevallen geeft het voegwoord de onderlinge relatie tussen hoofd- en bijzinnen aan en bepaalt het de syntactische functie van de bijzin.

Deze term wordt vooral in grammaticale analyses gebruikt en is minder courant in alledaagse taalgebruik. Tegenwoordig kan men spreken van voegwoordelijke zinsdelen of bijwoorden als men verwijst naar zinsdelen die via voegwoorden met de hoofdzin zijn verbonden. Het concept is relevant bij het onderscheiden van hoofd- en bijzinconstructies en bij het classificeren van de relaties die door voegwoorden worden uitgedrukt.

Zie ook: voegwoord, bijzinnen, bijwoordelijke bepaling, zinslinking.