veiligheidsberekeningen

Veiligheidsberekeningen zijn systematische berekeningen en analyses die de veiligheid van een systeem, proces of bouwkundig object beoordelen en waar mogelijk verhogen. Ze dienen om aantoonbaar te voldoen aan geldende wetten en normen, risico’s te verminderen en weloverwogen keuzes te maken over ontwerp, maatregelen en onderhoud.

Veelvoorkomende benaderingen omvatten hazard identification en risk assessment, waarbij componenten, fasen en omgevingsfactoren worden geanalyseerd om potentieel ongewenste gebeurtenissen te identificeren. Methodes zoals FMEA (failure mode and effects analysis), FTA (fault tree analysis), HAZOP (hazard and operability study) en PRA (probabilistic risk assessment) worden toegepast, zowel kwalitatief als kwantitatief. Ook deterministic ontwerpberekeningen en probabilistische berekeningen komen voor, bijvoorbeeld bij civiele constructies (belasting- en grenswaardes) en betrouwbaarheidstudies (failure rates, reparatie- en onderhoudtijden).

Toepassingsgebieden zijn onder andere machineveiligheid, procesveiligheid in de chemische en olie- en gasindustrie, civiele bouw en infrastructuur, transport en brandveiligheid. De gebruikte normen en richtlijnen variëren per sector, maar vaak worden EN ISO 13849-1 en IEC 61508/ IEC 62061 voor functionele veiligheid genoemd, EN ISO 12100 voor machineveiligheid, en Eurocodes voor constructieve veiligheid toegepast. Voor bredere risicomanagement wordt ISO 31000 gehanteerd.

Het proces van een veiligheidsberekening omvat doorgaans: doel en scope vaststellen, gevaren identificeren, risico evalueren en prioriteren, passende veiligheidsmaatregelen kiezen of ontwerpen aanpassen, restrisico herberekenen en documenteren. Uitkomsten zijn risicobeoordelingen, acceptatiecriteria en specificaties voor ontwerp en onderhoud, evenals vereisten voor monitoring en verificatie.

Beperkingen van veiligheidsberekeningen zijn onder meer afhankelijkheid van beschikbare data en aannames, onzekerheden in input en veranderende omstandigheden. Daarom is regelmatige herziening, validatie met praktijkgegevens en onafhankelijke review aanbevolen.