uitbarstingsas

Uitbarstingsas is fijn vulkanisch stof dat tijdens explosieve uitbarstingen in de atmosfeer wordt uitgestoten. Het bestaat uit fragmenten van gesteente, soms glasachtig materiaal, en kan mineralen zoals feldspar, pyroxeen en olivijn bevatten. De deeltjes variëren in grootte van minder dan 2 millimeter voor as tot 2 tot 64 millimeter voor lapilli, en groter dan 64 millimeter voor bombs en brokstukken.

De as ontstaat door fragmentatie van magma tijdens explosies. De magma-kwaliteit en het gehalte aan opgeloste gassen bepalen de intensiteit van de uitbarsting en de vorming van de tefra, waaronder as, lapilli en bombs. Explosieve uitbarstingen leveren vaak een hoogteverplaatsbare aswolk op, terwijl minder explosieve uitbarstingen lokale asval kunnen veroorzaken.

Verspreiding en impact hangen af van wind en weersomstandigheden. De aswolken kunnen miljoenen vierkante kilometers bestrijken en neerslaan als asregen op het aardoppervlak. Vulkanische as vormt een gevaar voor de luchtvaart door slijtage en verstoring van vliegtuigmotoren, kan oppervlakken bedekken, gebouwen beschadigen en infrastructuur verstoren. Inademing van microdeeltjes kan ademhalingsproblemen veroorzaken, vooral bij mensen met luchtwegproblemen, ouderen en kinderen.

Onderzoek en monitoring worden uitgevoerd door vulkanologen en meteorologen met seismische metingen, satellietbeelden en luchtvaartwaarnemingen. Laureten tephrochronology bestuderen afzettingen van uitbarstingsas om eruptiegeschiedenissen en te toekomstverwachtingen te reconstrueren. Uitbarstingsas speelt daarmee een centrale rol in de geowetenschap en risico-management van vulkanische gebieden.