transmissiemechanisme

Transmissiemechanisme is in de epidemiologie de manier waarop een pathogeen zich verplaatst van een besmette gastheer naar een ontvankelijke gastheer, en zo de verspreiding van een infectie mogelijk maakt. Het omvat zowel de transmissievorm (de route) als de voorwaarden die overdracht faciliteren, zoals het gedrag van mensen en omgevingsomstandigheden.

De belangrijkste routes zijn direct contact (lichaamscontact of blootstelling aan lichaamsvloeistoffen), indirect contact via voorwerpen of oppervlakken (fomieten), druppelinfectie via grote druppels die kort afstand kunnen reizen, en aerosoltransmissie via fijne deeltjes die langer in de lucht kunnen blijven. Verder zijn er voertuigtransmissie via besmet voedsel of water, en vectortransmissie via arthropoden zoals muggen en teken. Verticale transmissie verwijst naar overdracht van moeder op kind tijdens zwangerschap of geboorte. Overdracht kan ook plaatsvinden via mechanische routes waarbij besmetting via handen of objects blijft bestaan.

Factoren die de transmissie beïnvloeden zijn onder meer de viërus- of bacteriële eigenschappen, overlevingsvermogen buiten de gastheer, de benodigde infectiedosis, de compatibiliteit tussen pathogeen en gastheertissue, en omgevings- en gedragsfactoren zoals ventilatie, hygiëne, en sociale interacties. Voorbeelden: influenza en SARS-CoV-2 vooral via druppels en aerosolen; malaria via muggen vectoren; cholera en andere fecaal-oraal overdraagbare ziektes via besmet water of voedsel; norovirus via oppervlakken en kontakten; rabies via dierlijke beten.

Beleid en preventie richten zich op ventilation en isolatie, handhygiëne, vaccinatie waar beschikbaar, veilige water- en voedselvoorziening, sanitaire voorzieningen, en vectorcontrole. Transmissiemechanisme helpt bij het begrijpen van risico’s en de keuze van controlemethoden.