transdermaal

Transdermaal verwijst naar de toediening van medicatie via de huid, meestal met een transdermaal pleister of een ander medisch hulpmiddel, zodat het middel in de systemische circulatie terechtkomt. Deze route wordt gebruikt voor langdurige, continue afgifte en kan helpen de piek- en dalspiegels in het bloed te beperken.

Het werkingsprincipe steunt op het vermogen van het geneesmiddel om door de hoornlaag van de huid te diffunderen en vervolgens door de levende huidlagen in de bloedbaan te komen. Daarvoor gelden kenmerken zoals een molecuulgewicht meestal kleiner dan zo’n 500 dalton en voldoende lipofiliciteit. Absorptie wordt beïnvloed door hydratatie van de huid, occlusie, huidconditie en de formulering van de pleister of gel. De hoofdfactor die de snelheid bepaalt, is de penetratie door de hoornlaag; verschillende systeemtypen bestaan, zoals reservoir- en matrixpleisters, en soms geneesmiddelen die in-adhesief zijn geïntegreerd.

Transdermale systemen worden toegepast voor uiteenlopende doeleinden, waaronder nicotinevervangingstherapie, pijnbestrijding met fentanylpleisters en hormoontherapie zoals rivastigmine bij dementie of anticonceptiepatches met oestrogeen/progesteron. Naast pleisters worden soms gels, crèmes of innovatieve benaderingen zoals microneedle-arrays gebruikt, die de barrièrefunctie van de huid kunnen omzeilen.

Voordelen zijn onder meer vermijding van het maagdarmkanaal en eerste-pass levermetabolisme, constante plasmaspiegels en gebruiksgemak. Beperkingen omvatten beperkte doseringsmogelijkheden, variabiliteit tussen individuen, mogelijke huidreacties en irritatie, en verhoogde absorptie bij warmte of beschadigde huid. Veiligheidsoverwegingen betreffen verlies van controle bij accidentele blootstelling aan de medicatie en de noodzaak van goede verwijdering en afvalbeheer. Toegepast onderzoek naar verbeterde systemen, zoals geavanceerde patchtechnologie en huiddoorlaatbare toepassingen, blijft in ontwikkeling.