tijdsafhankelijke

Tijdsafhankelijke is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat aangeeft dat iets afhankelijk is van de tijd of veranderlijk is in de loop van de tijd. De term is afgeleid van tijd en afhankelijk en wordt vooral in wetenschappelijke en technische contexten gebruikt om kenmerken te beschrijven die niet statisch zijn maar evolueren over tijd.

In vakgebieden zoals wiskunde, natuurkunde en engineering wordt gesproken van tijdsafhankelijke functies, parameters of systemen. Zo kan een functie f(t) tijdsafhankelijk zijn en van t afhankelijk variëren; ook een tijdsafhankelijke Hamiltoniaan wordt in de quantummechanica genoemd. Tegenovergestelde termen zijn tijdsonafhankelijk (of tijdonafhankelijk), wat betekent dat een eigenschap constant blijft ondanks de tijd.

Naast formele contexten kan men het begrip ook in bredere zin toepassen op processen of variabelen die met de tijd veranderen. Voorbeelden zijn economische indicatoren die reageren op tijdsverloop, groeipatronen in biologische systemen of seizoensgebonden fenomenen in een model.

Grammaticaal wordt tijdsafhankelijke meestal gebruikt als bijvoeglijk naamwoord dat een zelfstandig naamwoord nader specificeren aanduidt, bijvoorbeeld een tijdsafhankelijke variabele of tijdsafhankelijke parameter. In veel vakjargons bestaan vaste termen en koppelingen, maar de kern van het begrip blijft een variabele of eigenschap die niet constant is maar met de tijd varieert.