telwoord

Telwoord is een woordsoort in de Nederlandse grammatica die getallen uitdrukt. Het wordt gebruikt om te tellen, om volgorde aan te geven of om breuken uit te drukken. Telwoorden vormen samen met andere numerale uitdrukkingen een aparte categorie binnen de woordsoorten.

In de grammatica komen doorgaans drie hoofdgroepen voor. Hoofdtelwoorden (cardinalen) geven aantallen aan, bijvoorbeeld één, twee, tien of honderd. Rangtelwoorden (rangtelwoorden) geven volgorde aan, zoals eerste, tweede, tiende. Daarnaast zijn er onbepaalde telwoorden die een onduidelijk of benaderend aantal aangeven, zoals veel, weinig of enkele. Ook breuken worden met telwoorden uitgedrukt, bijvoorbeeld in vormen als halve liter of drie vierde, hoewel de exacte constructie per context kan variëren.

Telwoorden kunnen eenvoudig zijn (bijvoorbeeld één, twee, drie) of samengesteld (zoals honderdzeventig, eenentwintig). In zinnen functioneren telwoorden vaak als determiners vóór een zelfstandig naamwoord, bijvoorbeeld drie katten, maar ze kunnen ook zelfstandig voorkomen als numerale in een vraag of antwoord.

Rangtelwoorden worden meestal als bijvoeglijke naamwoorden gebruikt en staan vóór het zelfstandig naamwoord, bijvoorbeeld de tweede kans of het eerste hoofdstuk. Ze veranderen doorgaans niet naar geslacht of getal, maar blijven in vorm bij enkelvoud en meervoud.

Samengevat vormen telwoorden een veelzijdige groep die numerieke betekenis geeft, variërend van telling en volgorde tot fractionaliteit, en die belangrijke syntactische functies heeft in het Nederlands.