studieontwerp

Studieontwerp is het plan voor een onderzoek waarin wordt vastgesteld hoe de onderzoeksvraag beantwoord zal worden. Het ontwerp beschrijft de populatie, de steekproef, welke variabelen gemeten worden, hoe de data verzameld en geanalyseerd worden, en hoe bias geminimaliseerd wordt. Een goed ontwerp vergroot de interne en externe validiteit en bepaalt in belangrijke mate de interpretatie van de resultaten.

Er zijn twee hoofdtypen: observatief en experimenteel. Bij observatieve ontwerpen observeert de onderzoeker zonder ingrijpend te manipuleren. Descriptief onderzoek beschrijft kenmerken van een populatie; analytische observaties zoeken naar relaties. Cohortstudies volgen deelnemers over tijd op blootstelling en uitkomst; case-control studies vergelijken deelnemers met en zonder de uitkomst naar eerdere blootstelling; dwarsdoorsnede studies meten alle variabelen op één moment.

Bij experimentele ontwerpen manipuleert de onderzoeker actief de blootstelling en observeert het effect. De klassieke gerandomiseerde gecontroleerde trial (RCT) kent randomisatie en vaak blindering; quasi-experimentele ontwerpen gebruiken minder strikte toewijzing of blinding.

Belangrijke ontwerpkenmerken zijn onder meer de populatie en steekproefmethode, de operationeel gedefinieerde variabelen (metingen, betrouwbaarheid en validiteitskwesties), de follow-upduur (bij longitudinale studies), en het plan voor data-analyse en controle voor confounding en bias. Belangrijke overwegingen zijn ook statistische power en sample size, ethische goedkeuring en preregistratie van de studie- en analyseplannen.

Een studieontwerp wordt meestal vastgesteld voorafgaand aan de data-collectie en dient als kader waarbinnen resultaten worden geïnterpreteerd en gerapporteerd.