startgedrag

Startgedrag is een term die in verschillende vakgebieden wordt gebruikt om de reeks gedragingen te beschrijven die voorafgaan aan de start van een handeling, proces of activiteit. Het omvat signalen, voorbereidend gedrag en vroege motorische acties die samen de overgang naar de uitvoeringsfase mogelijk maken. De precieze invulling verschilt per context, maar een gemeenschappelijk kenmerk is dat het gaat om wat er gebeurt voordat iets daadwerkelijk start.

In ethologie en biologie beschrijft startgedrag vaak de voorbereidende fase voordat een beweging of handel wordt ingezet. Dit kan subtiele veranderingen in houding en orientatie naar een stimulus omvatten, evenals korte motorische voorbereidingshandelingen. Voorbeelden zijn de spanning en houding van een roofdier bij het naderen van een sprint, of een kat die zich positioneert voordat hij springt. Ook bij jacht, vlucht of sociale interacties kan startgedrag duidelijk aangeven wanneer en hoe een actie begint.

Bij experimenteel onderzoek is startgedrag een nuttige indicator van besluitvorming en motivatie. Metingen richten zich doorgaans op latentie tot start, de duur en intensiteit van voorbereidende handelingen en de aard van de stimulus die de start uitlokt. Het begrip vereist vaak een duidelijke afbakening van wat telt als “start” in een specifieke setting.

Toepassingen bevinden zich onder meer in training, sportkunde en mens-machine-interactie. Daar wordt startgedrag bestudeerd om signalen betrouwbaarder te laten werken en om gedragsstarten beter te begrijpen. Startgedrag vormt zo een bruikbare ingang om initiatieprocessen te analyseren en te verbeteren.

Zie ook: startle-reflex, startsignaal, reactiesnelheid.