standstaand

Standstaand is een zeldzaam Nederlands bijvoeglijk naamwoord gevormd uit staan met het achtervoegsel -staand. Het zou in theorie verwijzen naar een toestand waarin iets in een staande positie verkeert. In de omgangstaal en in standaardwoordenboeken komt het echter nauwelijks voor; vaker wordt gekozen voor staand, rechtopstaand of beschrijvende uitdrukkingen zoals in staande positie. Door de beperkte gangbaarheid blijft standstaand meestal beperkt tot archaïsche, regionale of technische registers.

In praktisch gebruik is standstaand meestal af te leiden uit context of vervangen door eenvoudiger termen. Het woord kan bij gebrek aan betere alternatieven dienen om een object of figuur aan te duiden die niet ligt of hangt maar staat, maar genderwoordige of klare formuleringen zoals “staande toestand” of “rechtopstaan” leveren doorgaans duidelijkere betekenissen. Omdat het weinig voorkomt, ontbreekt het vaak in standaardwoordenboeken en is bevestiging van correct gebruik afhankelijk van de specifieke tekst of stijl.

Verwarring met verwante termen is mogelijk. Staand en stilstaand geven directer aan of iets in beweging is of niet, terwijl standstaand in veel gevallen ongebruikelijk voelt. Wanneer men een staande positie benadrukt in technologische of bouwkundige contexten, kan men kiezen voor preciezer taalgebruik zoals “in staande positie”, “rechtopstaand” of “op een voetstuk staand”, afhankelijk van wat precies bedoeld wordt.

Kortom, standstaand is een marginale, zeldzame term in het Nederlands met beperkte toepassingsgebieden; bij twijfel is het aan te raden voor duidelijkheid te kiezen voor meer gangbare uitdrukkingen.