smaaksignalen

Smaaksignalen zijn de sensorische signalen die informatie over smaken doorgeven aan de hersenen. Ze ontstaan in smaakknopjes (smaakpapillen) op de tong en in delen van de mond en keel. De waarneming wordt doorgaans onderverdeeld in vijf basis-smaken: zoet, zuur, zout, bitter en umami; er is ook discussie over mogelijke additionele smaken zoals vet (oleogustus), maar deze zijn niet universeel genoteerd.

Anatomie en transductie. Smaakknopjes bevinden zich in papillen zoals fungiforme, circumvallate en foliatae. Smaakcellen reageren op chemische stimuli via verschillende receptoren: T1R-receptoren voor zoet en umami, T2R-receptoren voor bitter, ENaC-kanalen voor zout en PKD2L1 voor zuur. Bij prikkeling zetten ze chemische signalen om in elektrische signalen die via afferente zenuwen naar de hersenen sturen: nervus facialis VII (voorkant tong), IX (achterste deel) en X (keelgebied).

Verwerking. Signalen komen in de nucleus tractus solitarius in de hersenstam terecht, vervolgens naar de thalamus (ventral posteromedialisus, VPM) en van daaruit naar het gustatorische cortex in de insula en het operculum. De smaakwaarneming gaat vaak samen met geur en somatosensorische informatie (tekstuur, temperatuur) voor volwaardige perceptie.

Variatie en kliniek. Smaaksignalen laten variëren tussen mensen door genetische factoren, leeftijd, ziekte en medicatie. Aandoeningen zoals ageusie, hypogeusie en dysgeusie kunnen optreden na infecties (bijv. COVID-19), bestraling of voedingsdeficiënties. Diagnostisch worden smaaktests, elektrogustometrie of gustatorische tests gebruikt.