smaakpapil

Smaakpapil is een kleine uitsteeksel op het oppervlak van de tong dat smaakknoppen bevat en daarmee deel uitmaakt van het gustatoire systeem. In de mens bestaan vier hoofdtypen smaakpapillen: filiform, fungiform, circumvallate en foliate. Filiform papillen komen het meest voor en hebben meestal geen smaakknoppen; ze dienen vooral voor textuur en beweging van het voedsel. Fungiform papillen zijn bolvormig en komen verspreid over de voorkant en zijkanten van de tong voor en bevatten vaak enkele smaakknoppen. Circumvallate papillen vormen een kenmerkende V-vormige rij aan het achterste deel van de tong en bevatten veel smaakknoppen langs hun wanden. Foliate papillen bevinden zich aan de zijkanten van de tong en dragen eveneens smaakknoppen, vooral bij kinderen en afnemend bij volwassenen.

Smaakknoppen bestaan uit smaakreceptorcellen, ondersteunende cellen en basale cellen. Uit de receptorcellen reiken microvilli naar een smaakpoortje; tastprikkels worden hier gedetecteerd en omgezet in signalen die via zenuwvezels naar de hersenen worden gevoerd. De afferente zenuwen die smaak waarnemen zijn de nervus facialis (VII) via de chorda tympani voor het anterieure twee derde van de tong, de nervus glossopharyngeus (IX) voor het posteriore derde, en de nervus vagus (X) voor delen van de keel en epiglottis. Verschillende smaaktypen worden waargenomen via verschillende receptoren: zo worden zoet en umami herkend door GPCR-receptoren (T1R-types), bitter door T2R-receptoren, en zout en zuur via ionkanalen.

Turnover van smaakcellen vindt plaats over ongeveer 10 tot 14 dagen. Klinisch kan smaakverlies optreden bij veroudering, infecties, medicatie of bestraling, en aandoeningen zoals ageusia, hypogeusia en dysgeusia.