signaalcomplex

Een signaalcomplex is een tijdelijk eiwitcomplex dat fungeert als platform voor signaaltransductie in cellen. Het ontstaat doorgaans nadat een extracellulair signaal een receptor activeert en dient als samenwerkingsruimte waar kinases, adaptor-eiwitten en andere effectors samenkomen om een signaal te verwerken en door te geven aan intracellulaire routes.

Deze complexen verhogen de snelheid en de specificiteit van de signaalstroom doordat interacties tussen componenten nauwkeurig gecoördineerd worden. Ze faciliteren de verzamelingen van signaalroutes, beperken kruisbestuiving met andere routes en zorgen voor gerichte fosforylatiestromen conform de toestand van de cel.

Opbouw en regulatie: Signaalcomplexen bestaan uit receptorgebonden of cytosolische scaffold-eiwitten, kinases, fosfatasen en adaptor-eiwitten. Domeinen zoals SH2, SH3 en PH bevorderen specifieke interacties; lipiden zoals PIP3 kunnen via lipid-bindingdomeinen scaffolds aantrekken. Regulatie vindt plaats door ligando-binding, posttranslationele modificaties zoals fosforylatie en ubiquitinatie, en door lokalisatie naar membranen of endosomale compartimenten; assemblage en afbraak verlopen vaak dynamisch en volgens feedbackmechanismen.

Voorbeelden van signaalcomplexen zijn onder meer immunologische signaalcomplexen bij T-celactivatie waarin LAT, SLP-76 en ZAP-70 betrokken zijn en die PLC-γ1 en andere effectors rekruteren. Andere voorbeelden zijn receptor-geassocieerde signaalcomplexen in RTK-signaalroutes met Grb2 en SOS, en Wnt-signaalcomplexen met Dishevelled die de signaalstroom richting ß-catenine reguleren.

Belang: inzicht in signaalcomplexen helpt bij het begrijpen van cellulaire besluitvorming en ziektemechanismen; zij vormen potentiële farmacologische doelwitten voor aandoeningen zoals kanker en auto-immuunziekten. Zie ook: signaaltransductie, scaffold-eiwit.