kruisbestuiving

Kruisbestuiving is het proces waarbij stuifmeel van de bloem van een plant wordt overgebracht naar de stamper van een bloem op een andere plant van dezelfde soort. Doordat het stuifmeel afkomstig is van een ander individu, ontstaat genetische variatie bij de nakomelingen, wat bijdraagt aan betere aanpassing aan wisselende omgevingscondities en een grotere genetische veerkracht.

De overdracht gebeurt vooral via biotische drijfveren zoals insecten (met name bijen, maar ook vlinders, zweefvliegen en andere bestuivers), vogels en vleermuizen. Daarnaast kan pollentransport ook door de wind plaatsvinden (anemofilie) of, minder vaak, via water. Het type bestuiver is vaak afgestemd op de bloeiwijze en nectarproductie van de plant.

Een belangrijk aspect is dat veel gewassen afhankelijk zijn van kruisbestuiving voor vruchtzetting en kwaliteit. Sommige soorten zijn zelfonvriendelijk of voeren bij kruisbestuiving betere opbrengsten op; anderen zijn facultatief kruisbestuivend en kunnen ook zelfbestuiven, maar met minder variatie. Voorbeelden waarbij kruisbestuiving essentieel is: veel appels en peren vereisen kruisbestuiving van verschillende rassen vanwege zelfincompatibiliteit.

In de landbouw kunnen afname van bestuivers en habitatverlies de kruisbestuiving bemoeilijken. Om dit tegen te gaan worden maatregelen genomen zoals het bevorderen van biodiversiteit langs akkers, bloemrijke bufferstroken, bijenteelt en plantendiversiteit, en het kiezen van rassen die elkaar effectief bestuiven. Het behoud van bestuivingsdiensten is essentieel voor gewassen die afhankelijk zijn van kruisbestuiving.