pyroklastische

Pyroklastische materialen zijn fragmenten van gesteente die tijdens explosieve vulkanische activiteit uit een krater worden uitgestoten. De term komt van het Griekse pyro (‘vuur’) en klastikos (‘gebroken’). Deze materialen ontstaan wanneer magma plotseling omzet in gas en een explosieve fragmentatie van rots en mineralen optreedt, waardoor deeltjes in de atmosfeer worden verspreid. Ze variëren sterk in grootte en samenstelling, van fijne as tot grotere brokstukken.

Op basis van korrelgrootte worden pyroklastische materialen meestal onderverdeeld in as (<2 mm), lapilli (2–64 mm) en blokken of bommen (>64 mm). As- en lapilliafzettingen vormen samen tefra. Pyroklastische gebeurtenissen omvatten onder meer pyroklastische stromingen – hete, dichtgasachtige currents die langs het aardoppervlak trekken – en pyroclastische surges, die actscherpte en turbulente wolken vormen. Deeltjes kunnen tijdens transport en afzetting door de atmosfeer en op het aardoppervlak verschillende registraties achterlaten in geologische lagen. Temperaturen in pyroklastische stromingen kunnen extreem hoog zijn en de bewegingen snelheden bereiken die landschappen en gebouwen volledig kunnen verwoesten.

Belang en toepassingen: de studie van pyroklastische afzettingen levert inzichten op in het vulkanisch verleden en helpt bij tefrachronologie en risicobeoordeling voor nabijgelegen populaties en infrastructuur. Voorbeelden van beroemde pyroklastische gebeurtenissen zijn de uitbarsting van Vesuvius (79 n.Chr.), Krakatau (1883) en Pinatubo (1991).