productiekracht

Productiekracht is de capaciteit van een productie-eenheid of economie om goederen of diensten te leveren met de aanwezige middelen en technologie. Het geeft weer hoeveel output maximaal kan worden geproduceerd per tijdseenheid onder normale omstandigheden, rekening houdend met arbeid, kapitaal, energie, grondstoffen en logistiek.

Productiekracht onderscheidt zich van productiviteit. Productiekracht beschrijft de maximale productiecapaciteit; productiviteit meet daarentegen hoe efficiënt input wordt omgezet in output.

Meetbare vormen van capaciteit zijn onder meer ontwerp- of nominale capaciteit (uitgangspunt: maximale capaciteit zoals ontworpen), effectieve capaciteit (rekening houdend met onderhoud en downtime) en practicabele capaciteit (rekening houdend met operationele inefficiënties). Capaciteitsbenutting is de verhouding tussen feitelijke output en potentiële output.

De productiekracht wordt bepaald door de combinatie van arbeid, kapitaal en technologische staat, evenals de organisatie van productieprocessen. Belangrijke factoren zijn machines en infrastructuur, leeftijd en slijtage, opleiding en vaardigheden, planning en voorraadbeheer, energie en onderhoud, logistiek en flexibiliteit van de productielijnen. Externe factoren zoals vraagontwikkeling, leveringszekerheid en prijsvolatiliteit spelen ook een rol.

Uitbreiding van productiekracht vraagt investeringen in kapitaal en technologie, betere procesvoering (bijv. lean) en organisatorische veranderingen. Extra capaciteit kan ook ontstaan door extra shiften, indien nodig uitbesteding of wijzigingen in de supply chain, maar vereist afstemming op vraag en kosten.

In macro-economische termen fungeert productiekracht als het potentieel outputniveau van een land. De mate van capaciteitsbenutting geeft aan of de economie onder of boven haar potentieel produceert en vormt een belangrijke indicator voor beleid en investeringsbeslissingen. Zie ook: productiviteit, capaciteitsbenutting, productiecapaciteit.