capaciteitsbenutting

Capaciteitsbenutting verwijst naar de mate waarin de productiecapaciteit van een organisatie of economie wordt benut. Het geeft aan in hoeverre het potentiële productievolume wordt gerealiseerd. Capaciteitsbenutting kan op korte termijn fluctueren door vraag en seizoensinvloeden, terwijl lange-termijn factoren zoals investeringen in kapitaal en technologie de maximale houdbare productie bepalen.

De capaciteitsbenutting wordt meestal uitgedrukt als een ratio: capaciteitsbenuttingsgraad = werkelijke productie gedeeld door potentiële productie, maal 100. Potentiële productie kan worden geschat op basis van vol vermogen of door het beschikbare kapitaal, personeel en technologie. Op macro-niveau wordt het vaak gezien als indicator voor economische slack.

Belangrijke determinanten zijn vraag naar goederen en diensten, productiviteit, onderhoud en downtime, inefficiënties, en schommelingen in energie- en grondstofprijzen. Hoge benutting kan leiden tot hogere kosten door overwerk en slijtage, terwijl lage benutting wijst op onderbenutte middelen en mogelijk toekomstige investeringsruimte.

Toepassingsgebieden zijn productiebedrijven, dienstverleners en infrastructuur. Capaciteitsbenutting wordt gebruikt bij capaciteitsplanning, prijszetting en investeringsbeslissingen, en wordt in macro-economische analyse gebruikt om inflatiedruk en economische groei te beoordelen.

Voorbeeld: een fabriek met capaciteit van 100 eenheden per dag die 75 produceert heeft 75% capaciteitsbenutting. Tijdens piekseizoen kan de benutting dicht bij 100% komen; in dalperiodes kan deze 60–70% zijn.