primogenituur

Primogenituur, ook wel primogeniture genoemd, is een erfelijk opvolgingssysteem waarbij het eerste geboren kind, meestal de oudste zoon, de erfenis van de ouder(s)—zoals landgoed, titel of ambt—erft. Het doel is het onverdeeld houden van het bezit en de dynastieke continuïteit te waarborgen. De term stamt uit het Latijnse primogenitus, 'eerste geboren'. Historisch was primogenituur wijd verbreid in het middeleeuwse en vroegmoderne Europa voor adellijke erflandgoederen en koninklijke opvolging.

Varianten omvatten: mannelijke primogenituur (oudste zoon erft), mannelijke opvolgingspreferentie (eldste dochter erft alleen als er geen zonen zijn), en absolute of gelijke primogenituur (het oudste kind erft ongeacht het geslacht).

Het systeem zorgt ervoor dat rijkdom en gezag in één lijn geconcentreerd blijven en voorkomt de verdeling van grote landgoederen, wat hun politieke macht ondermijnt. Het beïnvloedde de opvolging van troon, heerlijkheden en hertogdommen, hoewel veel rechtsgebieden uitzonderingen of alternatieve regels voor niet-dynastieke eigendommen toestonden.

Tegenwoordig hebben verschillende monarchieën absolute primogenituur ingevoerd, waardoor geslachtsgebonden voorkeur verdwijnt, terwijl anderen vasthouden aan traditionele vormen of hun erfopvolging hebben aangepast aan bredere eigendomspraktijken. De term blijft een centraal begrip in de studie van historische erfopvolgingspraktijken.

Zie ook: primogeniture; erfopvolging.