peptidehormoonanalogen

Peptidehormoonanalogen zijn chemisch gewijzigde peptiden die de werking van een endogeen hormoon nabootsen. Door modificaties wordt vaak de stabiliteit in het lichaam vergroot, de binding aan de doelreceptor verbeterd en de farmacokinetiek gunstiger gemaakt, zodat ze langer werkzaam zijn dan de natuurlijke peptide.

Veel gebruikte klinische voorbeelden zijn insuline-analogen (bijvoorbeeld lispro, aspart, glargine en degludec), GLP-1-receptoragonisten (exenatide, liraglutide, dulaglutide en semaglutide), parathyroïdehormoonanalogen (teriparatide, abaloparatide) en somatostatine-analogen (octreotide, lanreotide). Deze analogen worden toegepast bij diabetes mellitus, osteoporose, acromegalie en neuroendocriene tumoren, en in sommige gevallen bij obesitasbehandeling.

Net als de natuurlijke hormonen binden peptidehormoonanalogen aan specifieke receptoren en activeren signaalroutes die processen zoals stofwisseling, botvorming of groeihormoonafgifte reguleren. Ontwerpstrategieën richten zich op aminozuurvervanging voor proteaseselectieve afbraakresistentie, verlengde halfwaardes en, soms, koppeling aan lipiden of PEG om de levenskracht te verhogen.

Productie gebeurt meestal via chemische synthese (voor kortere peptiden) of via recombinante methoden (voor langere peptiden). Analogen hebben vaak een langere halfwaardetijd dan het natuurlijke hormoon, wat injectie- of geleide-regimes mogelijk maakt; sommige worden dagelijks, andere week- of maandelijks toegediend.

Veiligheid en monitoring zijn cruciaal. Mogelijke bijwerkingen zijn hypoglykemie bij insuline-analogen, buikklachten of pancreatitis bij GLP-1-analogen, en bij lange toediening risico’s zoals bot- en immunologische reacties. Regulering valt onder nationale geneesmiddelenautoriteiten zoals EMA en FDA.