overrepresentatie

Overrepresentatie is een statistische situatie waarin een bepaalde groep in een populatie of uitkomst vaker voorkomt dan verwacht op basis van hun aandeel in de referentiegroep. In onderzoeken uit onder meer demografie, geneeskunde, criminologie, arbeidsmarkt en mediaanalyse wordt het begrip gebruikt om verschillen tussen waargenomen en verwachte aantallen aan te geven. Als de waargenomen verhouding groter is dan 1, is er overrepresentatie; kleiner dan 1 wijst op onderrepresentatie. Wat als ‘verwacht’ geldt, hangt af van de referentiepopulatie en van de aannames over gelijke kansen.

Oorzaken van overrepresentatie zijn divers: verschillen in blootstelling aan risicofactoren, sociaaleconomische determinanten, discriminatie, toegang tot zorg of onderwijs, meetfouten en selectiebias. Overrepresentatie kan voortkomen uit echte verschillen in risico’s, maar ook uit biases in data of definities. Gevolgen kunnen variëren van gerichte beleidsprioriteiten en herverdeling van middelen tot stigmatisering of misinterpretatie van risico’s.

Metingen en aanpak: om overrepresentatie vast te stellen vergelijkt men observaties met verwachte aantallen. Veelgebruikte maten zijn relatieve risico’s (RR), odds ratio (OR) en standaardisatie van leeftijds- of geslachtsdistributies (directe of indirecte). Om confounding en bias te beperken worden stratificatie, multivariate regressie, gewichten of propensity scores toegepast. Het is essentieel om de referentiepopulatie en de datakwaliteit kritisch te beoordelen.

Samengevat beschrijft overrepresentatie hoe de verdeling van verschijnselen afwijkt van wat te verwachten is op basis van een referentiepopulatie, wat aanleiding geeft tot vervolgonderzoek en beleidsafwegingen.

---