overgangsstrategieën

Overgangsstrategieën zijn plannen en maatregelen die gericht zijn op het geleidelijk of versneld veranderen van systemen van een huidige toestand naar een gewenste toekomstige toestand. Ze worden toegepast op maatschappelijke, economische en organisatorische transities, zoals de energietransitie, de circulaire economie, mobiliteit en het onderwijs.

In de overgangsstudies spelen benaderingen zoals transition management (TM) en de multi-level perspective (MLP) een centrale rol. TM richt zich op langetermijn governance en leerprocessen die verandering kunnen sturen, terwijl de MLP laat zien hoe knelpunten tussen niches, gevestigde regimes en brede maatschappelijke ontwikkelingen elkaar beïnvloeden.

Belangrijke methoden zijn backcasting (van toekomstbeeld terugrekenen), scenario planning en roadmapping. Daarnaast worden pilots en experimenten in niches ingezet om leerervaringen op te doen en belemmeringen in kaart te brengen. Betrokkenheid van stakeholders, transparante besluitvorming en continue monitoring zijn kernonderdelen.

Implementatie vereist governance, consistente financiering en normen die langetermijnstabiliteit bieden. Belanghebbenden omvatten overheid, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en burgers. Succes hangt af van beleidscoherentie, een gunstig investeringsklimaat en de capaciteit om tijdig aanpassingen door te voeren.

Uitdagingen zijn onzekerheid, path dependence en lock-in van bestaande systemen, financieringsknelpunten en weerstand tegen verandering. Effectmetingen richten zich op emissiereducties, adoptie van nieuwe technologieën, kostenreductie, maatschappelijke acceptatie en de mate van systeemverandering.