oriënatie

Oriënatie verwijst in het Nederlands naar het proces van het bepalen van positie en richting ten opzichte van de omgeving, en naar het proces van zich oriënteren op een situatie, doel of omgeving. In de praktijk wordt vaak gesproken van oriëntatie in drie hoofdcontexten: navigatie en geografische oriëntatie, onboarding en introductie in een organisatie of instelling, en biologische of cognitieve oriëntatie bij mensen en andere dieren.

Geografische oriëntatie en navigatie: mensen en veel dieren zetten visuele cues, gehoor, het vestibulair systeem en, bij sommige soorten, magnetische of chemische signalen in om positie en richting te bepalen. Praktische hulpmiddelen zoals kaarten, kompassen en GPS ondersteunen oriëntatie, en mentale kaarten helpen bij navigatie zonder externe aanwijzingen. Onderzoekers onderscheiden vaak egocentrische oriëntatie (gericht op het eigen lichaam) en allocentrische oriëntatie (gericht op objecten in de omgeving).

Onboarding en onderwijs: op scholen, universiteiten en in bedrijven is oriëntatie een voorbereidende fase waarin nieuwkomers informatie krijgen over beleid, procedures, faciliteiten en cultuur, en leren waar zij hulp kunnen vinden. Doel is de overgang naar een vertrouwde, functionele situatie te vergemakkelijken.

Biologische en cognitieve oriëntatie: bij mensen en dieren is het vermogen tot oriëntatie verweven met zintuiglijke waarneming en geheugen. Het vestibulaire systeem in het oor ondersteunt balans en ruimtelijk gevoel; bij verschillende soorten spelen herkenning van cues zoals licht en magnetische signals een rol in migratie en navigatie.