ontwerpnormen

Ontwerpnormen zijn afspraken en criteria die bepalen hoe een product, systeem of constructie ontworpen moet worden. Ze dienen om overeenstemming te waarborgen op het gebied van veiligheid, bruikbaarheid, kwaliteit, duurzaamheid en interoperabiliteit. Ontwerpnormen kunnen internationaal, regionaal of nationaal worden vastgesteld en ontstaan uit overleg tussen industrie, overheden en standaardenorganisaties.

Ze kunnen normatief of informatief zijn: normatieve onderdelen bevatten verplichte eisen of tests die bereikt moeten worden, terwijl informatieve delen richtlijnen en beste praktijken geven zonder bindende vereisten. Voorbeelden van organisaties die ontwerpnormen vaststellen zijn ISO en IEC op internationaal niveau, CEN/CENELEC op Europees niveau en NEN in Nederland. Doorvertaling naar sectoren gebeurt vaak via specifieke normen, zoals ergonomische normen voor mens-systeem-interactie of veiligheidsnormen voor machinerie. In de bouw en infrastructuur komen vaak EN- en NEN-normen en Europese productnormen (EN-) van toepassing, naast nationale bouwvoorschriften.

Het toepassingsgebied van ontwerpnormen strekt zich uit van conceptuele ontwerpkeuzes tot productie, onderhoud en sloop. Ze worden vaak contractueel vereist in aanbestedingen en vormen onderdeel van certificatie- en keuringsprocessen. Het naleven van ontwerpnormen kan de veiligheid vergroten, kwaliteit waarborgen en interoperabiliteit verbeteren, maar kan ook kosten en tijdverdringing veroorzaken en innovatie belemmeren als normen te strikt zijn of verouderd.