ontologieën

Ontologieën verwijzen in twee betekenissen naar een verwante traditie: de filosofische en de informatica/semantische. In de filosofie is een ontologie een theorie over het bestaan en de structuur van de realiteit, met aandacht voor basiscategorieën zoals objecten, eigenschappen en relaties. In de informatica en kennisrepresentatie is een ontologie een formele specificatie van een domein, bestaande uit concepten (klassen), eigenschappen (relaties), en regels die de betekenis en het gebruik van termen vastleggen.

Een ontologie dient als gedeelde en herbruikbare vocabulaire, zodat verschillende systemen en personen hetzelfde begrip op dezelfde manier kunnen interpreteren. Belangrijke kenmerken zijn expliciete definities, formele representatie, logische afleidingen en de mogelijkheid tot semantische interoperabiliteit tussen datasets en toepassingen. Ontologieën ondersteunen redeneren, classificatie en kwaliteitsverbetering bij gegevens.

Typen ontologieën omvatten domeinontologieën (gericht op een specifiek vakgebied), upper of foundational ontologies (vaak bredere, generieke concepten) en taak- of applicatiegeoriënteerde ontologieën. Talen en standaarden die veel worden gebruikt zijn onder meer OWL (Web Ontology Language), RDF/RDFS en beschrijvende logica’s die aan de basis liggen van formele redenering en inferentie.

Toepassingen zijn onder meer het semantische web, gegevensintegratie, interoperabiliteit tussen systemen, kunstmatige intelligentie en natuurlijke-taalverwerking. In de biomedische wereld is bijvoorbeeld de Gene Ontology een bekend voorbeeld dat faciliteiten biedt voor het annoteren van biologische functies. Ontwikkeling en onderhoud vereisen afstemming met domeinexperts, ontologiemodellering en vaak ontologie-afstemming om compatible te blijven bij veranderende kennis.