ongelegen

Ongelegen is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord met de kernbetekenis “onhandig of ongunstig in de gegeven context”. Het duidt aan dat iets of iemand niet past bij de omstandigheden, of dat de timing slecht is. Het kan slaan op een moment, een opmerking, een vraag, een plaats of een voorwerp.

De vorm is afgeleid van gelegen, wat betekent “gelegen zijn, zich bevinden” of “handig zijn”. Het voorvoegsel on- geeft de tegenovergestelde betekenis: niet gelegen, dus niet op de gewenste plaats of moment. In gebruik verwijst ongelegenheid vaak naar momenten of situaties die ongemakkelijk of nadelig uitpakken.

Gebruik en voorbeelden. Bijvoorbeeld: “Het is ongelegen om nu te bellen.” of “Dat was een ongelege opmerking tijdens de vergadering.” Ook kan men spreken van een ongelegen plek, wat inhoudt dat de locatie niet handig of geschikt is voor de gelegenheid. In literaire of formele taal kan men spreken van een ongelegen moment of gelegenheid, meestal met de nadruk op ongemak of gebrek aan passendheid.

Synoniemen en verwante termen. Veelgebruikte synoniemen zijn onhandig, ongunstig of juist “niet passend/ onpas” in bepaalde dialecten. Tegenovergestelde termen zijn gelegen, handig of passend, en in sommige contexten opportuun om iets tijdig of geschikt te noemen. Het concept wordt vaak contrasted met ideeële timing of locatie in zowel informeel als formeel taalgebruik.