onderinvestering

Onderinvestering is een economisch fenomeen waarbij het niveau van investeringen in kapitaalgoederen, menselijk kapitaal, onderzoek en ontwikkeling of infrastructuur lager ligt dan het maatschappelijk optimale niveau. Het kan voorkomen in zowel de private als de publieke sector en in verschillende landen of sectoren. Het begrip gaat uit van het verschil tussen de sociale opbrengsten van investeringen en de privé-voordelen die investeerders in mindering brengen bij hun besluitvorming.

Oorzaken van onderinvestering omvatten marktfalen, zoals positieve externe effecten van onderwijs, innovatie en infrastructuur die niet volledig door de markt worden verdisconteerd; korte-termijnprioriteiten en onzekerheid die lange terugverdientijden ontmoedigen; hoge financierings- en risicoafschrikking; gebrekkige informatie en that the payback is moeilijk te voorspellen; en begrotingsbeperkingen of politieke factoren die langetermijninvesteringen uitstoten. Ook kan onderinvestering voortkomen uit onderwaardering van toekomstige baten of vergrijng van kapitaal.

Gevolgen van onderinvestering zijn onder meer tragere productiviteitsgroei, lagere potentieel bbp en economische welvaart, verouderd infrastructuur en minder innovatie. Het verschil tussen sociale en private rendementen verklaart waarom investeringen die maatschappelijk gunstig zijn soms niet door individuele investeerders worden gedaan.

Beleidsreacties richten zich op het verkleinen van marktfalen en het verbeteren van prikkels. Voorbeelden zijn publieke investeringen in infrastructuur en klimaatmitigatie, subsidies of belastingvoordelen voor R&D en onderwijs, betere projectwaardering en governance, langetermijnplanning en publiek-private partnerschappen die risico’s delen. Onderinvestering is daarmee een verschijnsel dat vaak vraagt om beleidsinterventies die private incentives afstemmen op sociale baten.