onconstitutioneel

Onconstitutioneel is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat aangeeft dat iets in strijd is met de grondwet van een land, of met fundamentele constitutionele beginselen. Het wordt vooral gebruikt in juridische contexten om wetten, besluiten of maatregelen aan te duiden die door een rechterlijke toetsing als niet verenigbaar met de constitutie zijn beoordeeld.

Etymologie en gebruiksconnotatie: het woord is opgebouwd uit het prefix on- (ontkenning) en constitutioneel (grondwettelijk). Verwante termen zijn ongrondwettelijk en onconstitutioneel; in sommige contexten worden deze termen door elkaar gebruikt, maar ze kunnen in de praktijk net iets andere nuances hebben afhankelijk van de jurisdictie.

In de rechtspraak en politiek debat verschijnt de term wanneer beleidsmaatregelen of wettelijke regelingen als niet in overeenstemming met de grondwet worden gezien. In systemen met constitutionele toetsing kunnen rechtbanken of constitutionele hoven wetten of overheidsbesluiten als onconstitutioneel verklaren, waarna deze niet toegepast mogen worden of aangepast moeten worden. De exacte procedures en bevoegdheden variëren per land en rechtsorde.

Context en bronnen: het begrip komt veel voor in juridische publicaties, parlementaire debatten en mediaberichtgeving over constitutionele normen, grondrechten en machtenscheiding. Het woord duidt doorgaans op een principieel oordeel over de consistentie van beleid met de fundamenten van de staat.

Zie ook: Grondwet, Grondwettelijk recht, Constitutionele toetsing. Een vertaling is unconstitutional in het Engels.