narcolepsiaan

Narcolepsiaan is een persoon die lijdt aan narcolepsie, een chronische neurologische slaapstoornis. Narcolepsie wordt gekenmerkt door overmatige slaperigheid overdag en onvoorspelbare verschuivingen tussen slaap- en waaktoestanden. Typische symptomen zijn plotselinge slaapaanvallen, kataplexie ( plotselinge verlies van spierspanning vaak bij emotionele prikkels), slaapverlamming bij het inslapen of ontwaken, en hypnagogische hallucinaties.

De oorzaak van narcolepsie is nog niet volledig opgehelderd. Grofweg gaat het om een disfunctie van de regulatie tussen waak- en slaapfasen, vaak met aantasting van de orexine/ hypocretine-systemen in de hypothalamus. Mogelijke factoren zijn genetische predispositie en een auto-immuun proces. Diagnose gebeurt meestal met een klinische beoordeling en polysomnografie, gevolgd door een Multiple Sleep Latency Test om slaapdruk en REM-slaappatronen te evalueren. In sommige gevallen kan de ademanalyse en geenctrotoetsing aanvullende informatie geven; bloed- of CSF-onderzoek wordt zelden routinematig toegepast.

Behandeling van narcolepsie is gericht op symptoomcontrole en bestaat uit leefstijlmaatregelen, geplande dutjes en medicatie. Wake-promoting medicijnen zoals modafinil of armodafinil worden vaak voorgeschreven. Voor ernstige slaperigheid kunnen amfetaminen of methylfenidaat gebruikt worden. Cataplexie reageert soms op antidepressiva (bijv. SSRI’s of SNRI’s) of op natriumoxibaat (sodium oxybate), wat ook nachtelijk slaap kan verbeteren. Goede slaaphygiëne, regelmatige slaaptijden en veiligheidsoverwegingen zijn essentieel voor dagelijks functioneren.

Het beloop van narcolepsie is chronisch; met behandeling kunnen velen de symptomen aanzienlijk onder controle krijgen, hoewel effecten per persoon variëren. Er is lopend onderzoek naar oorzaken en nieuwe behandelingen, met bijzondere aandacht voor orexine-tekorten en immunologische factoren.