slaapstoornis

Een slaapstoornis is een aandoening waarbij de slaapkwaliteit, de slaapduur of het slaapritme verstoord is, wat leidt tot overdag vermoeidheid, prikkelbaarheid of verminderd functioneren. Slaapstoornissen komen veel voor en kunnen alle leeftijden treffen. Ze worden ingedeeld naar de belangrijkste problemen: slapeloosheid (insomnie of slaaploosheid), ademhalingsstoornissen tijdens de slaap, en andere aandoeningen zoals aandoeningen van het circadiaanse ritme en parasomnias.

Veelvoorkomende vormen zijn onder andere slapeloosheid, waarbij iemand moeite heeft om in slaap te vallen of doorslaapproblemen heeft; obstructieve slaapapneu, waarbij de ademhaling tijdens de slaap herhaaldelijk tijdelijk stopt; narcolepsie, gekenmerkt door overmatige slaperigheid overdag met plotselinge kataplexie of hallucinaties; circadiane ritmestoornissen, die de interne klok ontregelen (bijvoorbeeld bij nachtwerk of jetlag); rustelozen benen-syndroom en verschillende parasomnias zoals slaapwandelen en nachtelijke angst. De klinische presentatie varieert per stoornis.

Diagnostiek gebeurt vaak op basis van medische geschiedenis, slaapdagboeken en aanvullende onderzoeken. Polysomnografie (slaapstudie) biedt objectieve metingen over hersenactiviteit, ademhaling en beweging tijdens de slaap; actigrafie kan dag-nachtpatronen over meerdere weken volgen. Diagnose kan ook bestaan uit uitsluitingsonderzoek en consult bij een slaaparts.

Behandeling is afhankelijk van de stoornis en kan bestaan uit slaaphygiëne, cognitieve gedragstherapie voor insomnie (CBT-I, vaak de eerste keuze), en gerichte behandelingen zoals CPAP of BIPAP bij slaapapneu, medicatie voor rustelozen benen, of stimulerende middelen en modafinil bij narcolepsie. Vroege interventie verbetert functioneren en kwaliteit van leven over het algemeen.