methylfenidaat

Methylfenidaat is een centraal stimulerend middel dat wordt toegepast bij de behandeling van ADHD en, minder vaak, narcolepsie. Het behoort tot derivaten van de fenethylamine en piperidine. De werking ontstaat vooral door remming van de heropname van dopamine en noradrenaline in de hersenen, met name in de prefrontale cortex, wat de aandacht, impulsbeheersing en verwerkingssnelheid kan verbeteren.

Methylfenidaat is verkrijgbaar in verschillende toedieningsvormen. Er zijn directe werkingsvormen (IR) als tabletten en verlengde werkingsvormen (bijv. Concerta, Medikinet retard, Equasym). Daarnaast bestaat er een transdermale patch (Daytrana) in sommige landen. Dosering wordt individueel bepaald en vaak langzaam verhoogd om bijwerkingen te beperken. De behandeling wordt doorgaans gestart met een lage dosis en gedurende enkele weken aangepast.

Veiligheid en bijwerkingen vormen een belangrijk aandachtspunt. Veelvoorkomende bijwerkingen zijn verlies van eetlust, slaapproblemen, buikpijn, hoofdpijn, verhoogde bloeddruk en hartslag, en nervositeit. Langdurig gebruik kan groeivertraging bij kinderen veroorzaken. Zeldzame maar ernstige risico’s zijn onder andere cardiovasculaire complicaties, verergering van onderliggende psychische aandoeningen en risico op misbruik of afhankelijkheid. Contra-indicaties omvatten bekende overgevoeligheid, ernstige angst of agitatie, glaucoom, ernstig cardiovasculair aandoeningen en een voorgeschiedenis van stimulantum-misbruik. Interacties kunnen optreden met MAO-remmers; daarom wordt meestal geen combinatie met dergelijke middelen voorgeschreven.

In veel landen is methylfenidaat gereguleerd als gecontroleerde stof en uitsluitend op recept verkrijgbaar. Artsen adviseren regelmatige evaluatie van symptomen, bloeddruk, hartslag en groei bij kinderen, en voorzichtigheid bij zwangerschap of borstvoeding.