naamwoordzelfstandig

Een zelfstandig naamwoord, in de grammatica ook wel substantief genoemd, is een woordsoort die personen, plaatsen, dingen of begrippen aanduidt. Het kan algemene aanduidingen bevatten (een boom, een moeder) of eigen namen (Amsterdam, Jan). Als kern van de nominale groep kan een zelfstandig naamwoord in een zin functioneren als onderwerp, lijdend voorwerp of meewerkend voorwerp. Zelfstandig naamwoorden komen in enkelvoud en meervoud voor en kunnen telbaar of ontelbaar zijn.

Grammaticaal wordt onderscheid gemaakt tussen de-woorden en het-woorden, vaak samenhangend met het geslacht. De-woorden komen meestal voor bij zelfstandige naamwoorden die tot gemeenschappelijk gender behoren, terwijl het-woorden voor neutrale (het-woorden) staan. Het bepaald lidwoord is 'de' of 'het' en past bij het geslacht; het onbepaalde lidwoord is 'een' en wordt uitsluitend gebruikt bij enkelvoud. Eigennamen worden doorgaans zonder lidwoord geschreven, terwijl gewone zelfstandige naamwoorden wel met lidwoorden kunnen voorkomen.

Meervoud wordt meestal gevormd met -en of -s; er bestaan onregelmatige meervoudsvormen zoals kind → kinderen. Een veelvoorkomende vorm is auto → auto’s. Diminutieven eindigen meestal op -je, -tje, -etje of -pje en krijgen doorgaans het lidwoord 'het'. Voorbeelden: het huisje, het stoeltje. Zelfstandige naamwoorden kunnen samengestelde woorden vormen, zoals fietsverkoop of schoolbord.

Adjectieven die een zelfstandig naamwoord begeleiden, passen zich aan getal en definitie aan: bijvoorbeeld 'een grote tafel' vs. 'de grote tafels'. Eigen namen worden meestal zonder lidwoord gebruikt en fungeren als referentiepunt in de zin. In de moderne standaardtaal zijn zelfstandig naamwoorden de bouwstenen van de zinsstructuur en vormen zij de basis van de nominale groep.