naaktzadigen

Naaktzadigen, ook wel gymnospermen genoemd, zijn zaadplanten waarvan de zaden niet in een vrucht zitten. De zaden ontstaan op de schubben van kegels of op sporophyllen en blijven zichtbaar nadat ze gevormd zijn. In tegenstelling tot bedektzadigen (angiospermen) hebben ze geen bloemen of vruchten. De vier levende lijnen zijn coniferen, cycadeeën, Ginkgo en gnetales. Ze komen vooral voor in gematigde klimaten en subtropische gebieden; veel soorten zijn groenblijvend.

Kenmerken en reproductie: Naaktzadigen bezitten zaden die niet omgeven zijn door vruchtweefsel; voortplanting verloopt via kegels. Mannelijke kegels leveren microsporen (pollen); vrouwelijke kegels bevatten ovules die bij bevruchting zaden vormen. Bestuiving geschiedt meestal door de wind. De planten zijn meestal bomen of struiken met naaldachtige of schubachtige bladeren; coniferen hebben doorgaans lange, kegelachtige reproductie. Zaden kunnen vleugels dragen om verspreiding te bevorderen.

Evolutionaire context en belang: Naaktzadigen ontstonden vroeg in het Paleozoïcum en domineerden het Mesozoïcum; tegenwoordig bestaan ongeveer duizend soorten, verdeeld over vier lijnen. De gnetales worden in moleculaire analyses verschillend geplaatst ten opzichte van de andere gymnospermen; sommige studies plaatsen hen dicht bij coniferen, anderen zien hen als een aparte tak. Ecologisch en economisch zijn ze van belang: coniferen leveren hout en hars; Ginkgo biloba is veel gecultiveerd; Ephedra (uit de gnetales) levert medicijnen. Habitatverlies bedreigt diverse soorten.