mucuslaag

Een mucuslaag is de dunne tot dikkere gel-achtige laag die slijmvliezen bekleedt en dient als bescherming, smering en barrière tegen schadelijke stoffen en micro-organismen. De laag bestaat voornamelijk uit water, mucine-glycoproteïnen, ionen en verschillende antimicrobiële stoffen zoals secretorisch IgA. In veel delen van het lichaam bestaat de mucuslaag uit twee samenstellende delen: een dunne periciliaire vloeistoflaag en een zwaardere gel die daarboven ligt. De samenstelling en dikte fluctueren met hydratatie, aanwezigheid van ontsteking en lokale secretie.

In de luchtwegen vormt de mucuslaag een belangrijke eerste verdedigingslinie. Goblet-cellen en longklieren scheiden mucines uit die zich vormen tot een gel, ondersteund door een periciliaire vloeistoflaag waardoor cilia beweging mogelijk is. Mucus en trilhaarigheid werken samen aan mucociliaire afvoer: gepakt fijn stof en ziekteverwekkers worden omhoog gebracht en uitgescheiden. Een goed gehydrateerde mucuslaag is soepel; bij uitdroging of ontstekingen kan de laag verdikken en tot mucuspijling leiden, wat vaak voorkomt bij astma, chronische bronchitis en cystische fibrose.

In het maagdarmkanaal en bij de vrouwelijke voortplantingsorganen beschermt mucus tegen corrosieve zuren, enzymen en microben. In het slijmvlies van de maag en darmen spelen mucines zoals MUC5AC en MUC2 een sleutelrol bij het vormen van een barrière en bij het behouden van hydratie en pH-afstemming.

Disbalans in mucusproductie of -degradatie kan leiden tot overmatig slijm, verdikte slijmen of verminderde afvoer, met mogelijk verhoogde infectierisico’s. Behandelingen richten zich vaak op hydratatie, mucolytica of het verbeteren van de mucociliaire klaring.