meerderheidsstelsel

Meerderheidsstelsel is een verkiezingssysteem waarin de zetel of de macht naar de kandidaat of partij gaat die de meeste stemmen behaalt. In tegenstelling tot evenredige vertegenwoordiging, dat stemgewicht in zetels proportional verdeelt over partijen, streeft een meerderheidsstelsel naar een duidelijke winnaar en doorgaans een sterke scheiding tussen partijen in het parlement en de uitvoerende macht.

Er bestaan verschillende varianten. Bij de relatieve meerderheid (ook wel first-past-the-post) wint degene met de meeste stemmen, ook als die minder dan de helft heeft. Bij een absolute meerderheid moet een kandidaat meer dan 50% van de stemmen halen; lukt dat niet in de eerste ronde, volgt meestal een tweede ronde (two-round system) waarbij vaak de twee hoogst geplaatste kandidaten doorgaan. Veel verkiezingssystemen met single-member districts gebruiken het relatieve meerderheid; systemen met een tweede ronde komen voor in onder meer Frankrijk bij presidentsverkiezingen of bepaalde lokale verkiezingen.

Kenmerken van een meerderheidsstelsel zijn onder meer dat zetels in principe worden toegekend per district en niet volgens het totale landelijke stemaantal. Dit kan leiden tot duidelijke verantwoordelijkheid en bestuurbare meerderheden, maar ook tot disproportionele vertaling van stemmen in zetels en minder vertegenwoordiging van kleinere partijen. Het systeem is gevoelig voor districtafbakening en kan in bepaalde situaties leiden tot minder zorgvuldig afgestemde representatie van de maatschappelijke verscheidenheid.

Toepassing en vergelijking: vele landen gebruiken elementen van meerderheidsstelsels, zoals het winner-takes-all-principe in districten, terwijl andere landen kiezen voor proportionele vertegenwoordiging om een bredere politieke variatie in het parlement mogelijk te maken.