linkeiwit

Linkeiwit is een term uit de moleculaire biologie die verwijst naar eiwitten die fungeren als koppelaars of tussenpersonen tussen andere moleculen. Ze brengen vaak twee of meerdere partners samen en vormen daarmee grotere eiwitcomplexen, netwerken of verbindingen tussen eiwitten, DNA en membranen. In tegenstelling tot enzymen die chemische transformaties sturen, hebben linkeiwitten vooral een organiserende rol: ze coördineren locatie en tijdstip van interacties en geven structuur aan cellulaire processsen.

Kenmerken en werking: linkeiwitten zijn meestal modular opgebouwd en bevatten meerdere bindingsdomeinen die met verschillende partners kunnen binden. Ze treden op als adaptor- of scaffolding-eiwitten, waardoor signaalroutes kunnen worden doorgegeven, de cytoskeletstructuur kan worden gekoppeld aan membranen, of DNA-nucleosomen aan elkaar kunnen worden gehouden. Regulatie vindt vaak plaats via post-translationele modificaties zoals fosforylering, en door alternatieve splicing die bindingseigenschappen verandert.

Voorbeelden: in het cytoskelet dienen spectrin, ankyrine en plectine als koppelaars die membranen en filamenten met elkaar verbinden. In membraan-adhesie koppelt beta-catenine samen met alpha-catenine cadherinen aan actinefilamenten. In chromatineregiön fungeert de linkerhiston H1 als tussenpersoon die nucleosomen dichter bij elkaar brengt en chromatinel, hogere-orde structuur mogelijk maakt. In signaaltransductie zijn scaffold- of adaptor-eiwitten (zoals bepaalde SHANK- of 14-3-3-achtige eiwitten) betrokken bij het samenbrengen van kinases en hun doelwitten.

Belang en betekenis: defecten of dysregulatie van linkeiwitten kunnen leiden tot ernstige aandoeningen op gebied van spier-, zenuw-, of cardiovasculaire systemen en aantoonbaar bijdragen aan verstoorde signaalregeling en cel-adhesie.

---