limbalstamceldeficiëntie

Limbalstamceldeficiëntie is een aandoening waarbij de limbalstamcellen in het limbusgebied van het voorste oog uitgeput raken of niet goed functioneren. Het limbusgebied levert stamcellen die nodig zijn voor de continue vernieuwing van het corneale epitheel. Bij deficiëntie raakt het corneale oppervlak onregelmatig en ontstekt, met conjunctivalisatie, neovascularisatie, littekenvorming en mogelijk verminderd zicht.

Oorzaken en risicofactoren zijn onder andere ernstig oogoppervlaktrauma door chemische of brandwonden, langdurig ontstoken of geïrriteerd limbusgebied, en auto-immuun of congenitale aandoeningen zoals aniridia. Ook repetatieve oogchirurgie of oogtransplantaties kunnen schade aan de limbalcellen veroorzaken. Risicogroepen zijn patiënten met chronische conjunctivale ontsteking, scleraal contactlenzen gebruik, of systemische aandoeningen die het oogoppervlak aantasten.

Klinische presentatie en diagnostiek omvatten aanhoudende epitheliale defecten op het corneale oppervlak, zichtbare pannus en conjunctivalisatie, vaak gepaard gaand met roodheid en fotofobie. Diagnostiek gebeurt op basis van klinisch onderzoek; aanvullende methoden zijn impression cytologie en beeldvorming zoals OCT van het voorste segment of confocale microscopie om celtypen en oppervlaktestructuur te evalueren.

Behandeling richt zich op het stoppen van de onderliggende ontsteking en het herstellen van een stabiel oogoppervlak. Conservatieve maatregelen zijn kunsttranen en ontstekingsremming. Chirurgische opties omvatten limbalstamceltransplantaties zoals autologe limbalstamceltransplantatie (AL-SCT), allogene transplantaties (KLAL) en gecultiveerde limbaalepitheeltransplantaties (CLET, SLET), vaak in combinatie met amnionale membraantransplantatie. Immunosuppressie is nodig bij allogene grafts; bij falen of uitgebreide aantasting kan keratoprotese worden overwogen. Prognose varieert en hangt af van oorzaak, extent van defect en tijdige behandeling.