leefvorm

Een leefvorm is een classificatie die in ecologie en botanische literatuur wordt gebruikt om de manier waarop een organisme leeft en zich aanpast aan zijn omgeving te beschrijven. Het begrip omvat doorgaans kenmerken zoals habitat, voeding, reproductie, mobiliteit en groeivorm, en wordt ingezet om verschillende levensstrategieën te vergelijken en ecosystemen beter te begrijpen. In de botanie wordt de term vaak verbonden met de ruime indeling van planten naar hun perennating organen en groeiplaats, bekend als de Raunkiær-levensvormen.

Raunkiær-levensvormen zijn gebaseerd op de positie van de overlevingsorganen tijdens winter of droogte ten opzichte van de grond. De belangrijkste categorieën zijn:

- Therophyten: eenjarige planten die overleven als zaden en een kort, snel levensritme hebben.

- Hemicryptiëten: overlevingsknoppen of -scheuten begraven op of nabij het maaiveld, meestal kruidachtig aandeel.

- Chamaephyten: overlevingsknoppen dicht bij de grond, meestal enkele centimeters boven het maaiveld.

- Geofyten: ondergronds overwinteringsorganen zoals knollen, bollen of knopen.

- Phanerophyten: knoppen hoog boven de grond, typisch bomen en hoge struiken.

Soms worden ook water- of onderwaterlevensvormen (hydrofyten) genoemd, vooral bij aquatische planten. Het concept wordt gebruikt bij flora- en vegetalijnstudies, klimaat- en bodemonderzoek, vegetatiekaarten en vergelijkende ecologie. Nadelen zijn de neiging tot vereenvoudiging en plasticiteit: veel soorten passen zich aan en verschuiven tussen vormen afhankelijk van omstandigheden. Desondanks blijft leefvorm een waardevol raamwerk om ecologische strategieën te begrijpen.