koperplaatgravure

Koperplaatgravure is een traditionele intaglio- of gravuretechniek waarbij een afbeelding in een koperen plaat wordt gemaakt en vervolgens als afdruk op papier wordt overgebracht. De techniek omvat zowel directe graveerwerk met een stichel (burin) als bewerkingen waarbij de plaat eerst wordt geëtst of een hardgrond wordt gebruikt en later in zuur wordt gegoten; in beide gevallen ontstaan lijnen die inkt vasthouden.

Tijdens het graveren wordt de tekening direct in de koperen plaat gegraveerd, waardoor diepe lijnen ontstaan. Inkt wordt in de gegraveerde lijnen gewreven en het overtollige inkt van het oppervlak verwijderd; daarna wordt papier met sterke druk tegen de plaat aangebracht zodat de inkt uit de lijnen op het papier wordt overgebracht. De uitdrukking van licht en schaduw komt hoofdzakelijk door lijnvoering, kruis- en dichtlijnen, gravure-kwaliteit en de intieme concentratie van de lijnen.

Materialen en gereedschap omvatten een koperen plaat, stichels of graver (gereedschap voor graveerwerk), eventueel hard- of zachte grond voor etsen, en een pers voor de afdruk. De plaat wordt voorbereid, het ontwerp toegepast en vervolgens ingekrast of ingesneden; na het ininkt en afdrukken kan de plaat voor verdere drukken opnieuw worden gebruikt.

Historisch gezien ontstond koperplaatgravure in de 15e eeuw in het Duits-Italiaanse gebied en bereikte in de 16e en 17e eeuw een hoog niveau van detail door figuur- en voorstellingengraving. Beroemde koperenplaatgravures zijn onder meer door Albrecht Dürer en Martin Schongauer gemaakt, met latere beoefenaars als Hendrik Goltzius. Het medium bood duurzaamheid en hoge nauwkeurigheid en werd veel gebruikt voor reproducties van tekeningen, portretten en literaire of religieuzevoorstellingen. In de moderne kunst blijft koperplaatgravure een gewaardeerde techniek binnen het vakmanschap van intalio en fijnhobbysdruk.