kleurcirkel

Een kleurcirkel, ook wel kleurwiel genoemd, is een diagram in de vorm van een cirkel waarin kleuren zijn geplaatst volgens hun toonhoek. Het dient als hulpmiddel bij het begrijpen en plannen van kleurcombinaties in kunst, ontwerp en beeldende vorming.

In de traditionele schilderkunst wordt vaak uitgegaan van de primaire kleuren rood, geel en blauw; de menging daarvan levert secundaire kleuren zoals oranje, groen en paars, waarna tertiaire tinten ontstaan. Moderne varianten gebruiken primaire kleuren volgens het additieve model (rood, groen, blauw) of volgens het subtractieve model (cyaan, magenta, geel), waardoor de exacte volgorde en het bereik van tinten variëren.

Belangrijkste relaties op een kleurcirkel zijn complementaire kleuren, tegenover elkaar gelegen op de cirkel (bijvoorbeeld rood en groen); analoge kleuren die naast elkaar liggen en zo een harmonieuze combinatie vormen; triadische palettes met drie kleuren die gelijkmatig verdeeld zijn (om de 120 graden); en tetradische of vierkleurige paletten met vier kleuren op gelijke afstand.

Toepassingen omvatten het kiezen van kleuren voor schilderijen, grafisch ontwerp, webdesign en interieurarchitectuur. Een kleurcirkel laat zien hoe verzadigde tinten de waargenomen kleur beïnvloeden door te bewegen naar buiten (hogere verzadiging) of naar binnen (minder verzadiging). In digitale systemen is de cirkel vaak gekoppeld aan RGB- of CMYK-kleurmodellen.

Historisch: Newton toonde in de 17e eeuw dat het zichtbare spectrum in een cirkel kan worden weergegeven; daarna werden verschillende wielen ontwikkeld, waaronder traditionele RYB-wielen en moderne RGB-/CMY-wielen, elk met eigen toepassingen.

---