kleurwiel

Een kleurwiel is een cirkelvormig diagram waarop kleuren zijn gerangschikt volgens hun tint. Het toont hoe tinten zich tot elkaar verhouden en dient als hulpmiddel bij het kiezen van kleurcombinaties en harmonieën in ontwerp en kunst.

In een traditioneel kunstkleurwiel zijn primaire kleuren rood, geel en blauw. Secundaire kleuren ontstaan door menging van twee primaire kleuren (oranje, groen, paars); tertiaire kleuren ontstaan door een primaire en een naburige secundaire kleur. Moderne modellen voor licht en druk gebruiken andere primaire kleuren: RGB voor licht en CMYK voor druk.

Kleurwielen worden gebruikt om kleurenharmonie te plannen: analoge kleuren liggen naast elkaar op de cirkel, complementaire kleuren staan elkaar recht tegenover, en er zijn ook triadische en tetradische combinaties. Het wiel ondersteunt keuzes voor contrast en leesbaarheid in beeldtaal en typografie.

Historisch gezien stamt het idee uit de 17e en 18e eeuw. Isaac Newton beschreef een kleurenspectrum dat rond een cirkel kan worden weergegeven; Moses Harris publiceerde een verfijnd kleurwiel in de 18e eeuw. In de 20e eeuw gaf Johannes Itten met zijn Bauhaus-theorie een systematisering van kleurharmonie.