invloeddiagrammen

Invloeddiagrammen, ook wel influence diagrams genoemd, zijn een grafische methode om beslissingsproblemen onder onzekerheid te structureren en op te lossen. Ze geven op een compacte manier weer welke variabelen onzeker zijn, welke beslissingen mogelijk zijn en welke doelstellingen nagestreefd worden. Het doel is het besluitvormingsproces inzichtelijk te maken en de verwachte uitkomsten te maximaliseren.

Een invloeddiagram bevat drie soorten knopen: kansknopen (cirkel) die toevallige variabelen voorstellen, beslissingsknopen (vierkant) die mogelijke acties aanduiden, en waardeknopen (diamant of ronde vorm) die de te maximaliseren nut of waarde voorstellen. De knopen worden met lijnen verbonden om afhankelijkheden en informatiestromen weer te geven. Informatielijnen geven aan welke informatie op welk moment beschikbaar is bij een beslissing.

Het oplossen van een invloeddiagram gebeurt door het kiezen van een besluitbeleid dat de verwachte waarde (nut) maximaliseert. Door de volgorde van beslissingen en de onderliggende afhankelijkheden kan het probleem stap voor stap worden teruggebracht (backward induction) of met geschikte algoritmen uit besluit- en probabilistische modellering. Het resultaat is een aanbeveling voor een optimaal beleid onder onzekerheid.

Invloeddiagrammen zijn verwant aan bayesiaanse netwerken: beide modelleren probabilistische afhankelijkheden tussen variabelen, maar invloeddiagrammen voegen expliciet beslissingsknopen en waardeknopen toe. Ze worden toegepast in diverse vakgebieden zoals bedrijfsvoering, operations research, projectplanning, risicobeoordeling, gezondheidszorg en milieubeleid, waar men beslissingen onder onzekerheid systematisch wil structureren.

Zie ook: decision analysis, decision networks, bayesiaanse netwerken.