ijdelheid

Ijdelheid is een eigenschap of toestand die gekenmerkt wordt door buitensporige trots, zelfverheerlijking en een verlangen naar bewondering. Het kan betrekking hebben op uiterlijk, status of materiële zaken en gaat vaak gepaard met oppervlakkigheid en een gebrek aan aandacht voor innerlijke waarden.

Etymologie: Het woord ijdelheid is afgeleid van het bijvoeglijke naamwoord ijdel, dat leeg, zonder waarde of zin betekent, en het achtervoegsel -heid duidt een abstracte eigenschap aan.

Gebruik en moraal: In morele en filosofische tradities wordt ijdelheid vaak gezien als een zonde of zwakte die afleidt van naastenliefde, eerlijkheid en transcendente waarden. In religieuze teksten spreekt men soms van de 'ijdelheid des werelds', een aanduiding van aardse rijkdom en reputatie die vergankelijk zijn.

Psychologie en cultuur: In moderne psychologische termen kan ijdelheid worden onderscheiden van gezonde zelfwaardering; in populaire cultuur en social media wordt het vaak bekritiseerd als zelfpresentatie ten koste van diepte en empathie. De mate waarin iemand zich identificeert met uiterlijk of status kan variëren.

Literatuur en kunst: Ijdelheid komt veelvuldig voor als thema in literatuur en beeldende kunst, bijvoorbeeld in vanitas-stillevens die de vergankelijkheid van aardse zaken tonen en in satirische portretten die reputatie en prestige bespotten.

Zie ook: Narcisme, Zelfbeeld, Vanitas.