handhavingsactiviteiten

Handhavingsactiviteiten verwijzen naar de uitvoering van wetten en regelgeving door overheidsdiensten met als doel naleving te bevorderen, overtredingen te voorkomen en zo nodig sancties te treffen. Ze richten zich op aspecten zoals publieke veiligheid, gezondheid, milieu, ruimtelijke ordening en consumentenbescherming, maar ook op de handhaving van openbare orde en leefomgeving.

De uitvoering gebeurt door verschillende partijen, waaronder gemeentelijke handhavers, inspectiediensten, toezichthouders en de politie. Gemeentelijke handhavers oefenen vaak bevoegdheden uit namens de burgemeester en richten zich op lokaal toezicht. Op rijksniveau controleren en handhaven inspectie- en toezichtsorganisaties en, bij strafbare feiten, de politie.

Het doel van handhavingsactiviteiten is zowel preventie als beperking van schadelijke effecten: bevorderen van naleving, creëren van rechtsgelijkheid en vertrouwen, en optreden bij recidive. Veelvoorkomende aandachtsgebieden zijn bouw en ruimtelijke ordening, milieuregels, arbeidsomstandigheden, consumentenbescherming, verkeer en openbare orde.

De werkwijze omvat toezicht, controles, inspecties en onderzoek, gevolgd door administratieve maatregelen. Instrumenten zijn onder meer waarschuwingen, bestuurlijke boetes, last onder dwangsom, dwangbevelen, herstelmaatregelen en, bij ernstige overtredingen, sluiting of intrekking van vergunningen.

Bij handhavingsactiviteiten gelden principes van proportionaliteit en rechtsgelijkheid. Beroeps- en bezwaarprocedures bieden bescherming tegen oneigenlijke toepassing, en rapportages en transparantie geven verantwoording aan burgers en toezichthouders.

Handhaving is een centraal onderdeel van volksgezondheid en rechtsstaat, maar kan voor betrokken partijen spanningen opleveren tussen controle en ondernemingsvrijheid. De afwegingen en middelen verschillen per sector en jurisdictie.