handelingenpatronen

Handelingenpatronen is een term uit de sociale en gedragswetenschappen die verwijst naar herhaalde opeenvolgingen van handelingen die in een bepaalde context voorkomen en daardoor voorspelbaar worden. Deze patronen kunnen zowel bewust als onbewust ontstaan en worden beïnvloed door culturele normen, sociale rollen en organisatorische structuren. Ze ontstaan door leren en gewenning; cues in de omgeving zetten acties in gang, en doelen en feedback versterken bepaalde reeksen van handelingen.

Een patroon kan bestaan uit verschillende lagen: een globale routine (bijvoorbeeld een ochtendritueel), subroutines voor specifieke taken, en improvisaties die binnen een kader blijven. Ze zijn vaak contextgebonden en kunnen variëren tussen individuen en groepen, maar toch herkenbaar blijven binnen een bepaalde setting.

Onderzoekers observeren handelingenpatronen met methoden zoals etnografie, videostudie en codering van acties, of met sequentieanalyse om de volgorde en timing van handelingen te vergelijken. Patronen kunnen evolueren door technologische veranderingen, procesverbeteringen of veranderende normen en waarden in een samenleving of organisatie.

Toepassingen van het begrip liggen in ergonomie, verandermanagement, onderwijs en gezondheidszorg. Het kennen van gangbare patronen helpt bij het ontwerpen van gebruiksvriendelijke systemen, het verminderen van fouten en het plannen van trainingen. Het begrip kan ook helpen bij het doorbreken van ongewenste routines of het bevorderen van veilige en efficiënte praktijken.

Zie ook verwante concepten zoals routines, scripts en gewoonten, die elk een verschillend accent leggen op hoe en waarom menselijk handelen verloopt.