gletsjer

Een gletsjer is een grote, permanente ijsmassa die ontstaat wanneer sneeuw gedurende vele jaren samenklontert en tot ijs wordt samengeperst. Door de zwaartekracht stroomt het ijs langzaam van hogere naar lagere gebieden en kan zo langs valleien en bergflanken bewegen.

Ze vormen zich waar jaarlijks meer sneeuw valt dan smelt (accumulatiegebied), en verdwijnen waar smelt en verlies groter zijn (afsmeltgebied). De grens tussen deze zones, de evenwichtsgrens of ELA, geeft aan waar het ijs in balans is. Het ijs verplaatst zich door interne vervorming en langs de ondergrond; bij de terminus kan het afkalven in water of in zee, waardoor ijsbergen ontstaan. Op het oppervlak komen vaak crevassen voor door spanningen in het ijs.

Er bestaan verschillende typen gletsjers. Valleigletsjers lopen door bergkammen en dalen, piedmontgletsjers spreiden zich uit aan het eind van een vallei, en ijsvelden of ijskappen bedekken grotere plateaus. Getijde gletsjers eindigen in zee of in fjorden en leveren vaak ijsbergen af. Hangende gletsjers zijn varianten die in korte afdalingen meanderen naar zijkanten van een dal.

Verspreiding en belang: gletsjers komen op alle continenten voor behalve Australië, met de grootste ijsmassa’s in Groenland en Antarctica. Ze leveren zoetwater aan regionale hydrologische systemen, vormen landschapslandschappen en spelen een rol bij zeespiegelverandering. Bij snelle opwarming krimpen en dunnen veel gletsjers af, wat ook lokale watervoorraden en risico’s zoals GLOF’s beïnvloedt.

Onderzoek en waarneming: gletsjers zijn centraal in de glaciologie. Wetenschappers meten massa, hoogte en lengte, en gebruiken satellieten, drones en veldmetingen om veranderingen te volgen en het klimaat te reconstrueren.