geschillenbehandeling

Geschillenbehandeling is het proces waarbij conflicten tussen partijen worden opgespoord, geanalyseerd en opgelost, vaak buiten een rechterlijke procedure maar soms ook als voor- of nadienst van een rechtsgang. Het doel is een effectieve, bevredigende en vaak snelle oplossing die de belangen van alle partijen respecteert, met aandacht voor kosten, tijd en relatiebehoud.

Er bestaan verschillende vormen van geschillenbehandeling. Botsen op een oplossing kan via onderhandelingen, bemiddeling (mediation), arbitrage of via geschillencommissies. Bij bemiddeling werkt een onafhankelijke bemiddelaar samen met de partijen aan een overeenkomst; de uitkomst is meestal niet-bindend totdat partijen zelf een akkoord sluiten. Arbitrage geeft een bindende uitspraak door één of meerdere arbiters en heeft vaak een afgesproken procedure. Een geschillencommissie levert een bindende beslissing volgens vastgestelde regels voor specifieke soorten geschillen, bijvoorbeeld consumenten- of bouwzaken. Als geen van deze methode leidt tot een oplossing, kan een gerechtelijke procedure alsnog worden gestart.

Processtappen omvatten het vaststellen van het geschil, het kiezen van de passende methode, het gebruiken van afgesproken regels omtrent vertrouwelijkheid en kosten, en vervolgens de uitvoering van de gekozen route. Bij bemiddeling ligt de nadruk op dialoog en gezamenlijke oplossing; bij arbitrage en geschillencommissies komt een formele besluitvorming met een bindende uitkomst. Een gerechtelijke procedure blijft mogelijk als externe rechtsnormen vereist zijn of als partijen geen bevredigende oplossing bereiken.

Toepassingsgebieden zijn onder meer consumentenrecht, arbeidsrecht, contractgeschillen en huur- of leveringsgeschillen. Voordelen van geschillenbehandeling zijn onder meer snelheid, kostenreductie, flexibiliteit en vertrouwelijkheid; nadelen zijn afhankelijkheid van medewerking, beperkte publiekrechtelijke toetsing en mogelijk geen algemene bindende macht buiten de gekozen route. Internationaal kan arbitrage aantrekkelijk zijn voor handelsconflicten.